De veranderende rol en positie van de architect.
Gevoelig voor conjunctuur, dat is het architectenvak altijd geweest. Wanneer het een opdrachtgever financieel voor de wind gaat zal hij immers sneller geneigd zijn meer middelen in te zetten voor architectuur en uitstraling. Toch gaat in deze opvatting een gevaar schuil: de architect maakt een gebouw voor zichzelf en om de architectuuropvatting van het bureau verder uit te diepen en kracht bij te zetten. Dat de wensen van een opdrachtgever of gebouwgebruiker hierdoor soms in het gedrang komen is, in goede tijden, van ondergeschikt belang. Man kiest voor een grote architect en neemt kleine tekortkomingen voor lief, de eventuele ongemakken worden namelijk ruimschoots gecompenseerd door de nieuw verworven status en aanzien. In goede tijden lijkt architectuur een doel op zich en in veel opdrachten wordt de architect deze ruimte ook gegund.
In een laagconjunctuur is luisteren naar je opdrachtgever erg belangrijk. Wellicht voor sommige bureaus zelfs belangrijker dan architectuur en de visie van de architect daarop. De architect zal vooral de opdrachtgever van dienst moeten zijn, hierin spelen service en kwaliteit de hoofdrol. De onvolkomenheden die eerder voor lief werden genomen bepalen nu de kans op een follow-up of niet. Kunnen architecten hun voldoening ook elders vinden, of kan dat alleen in de architectuur zelf?
Mijns inziens is het voor kleinere regionale bureaus altijd moeilijk geweest het nastreven van een hoger architectonisch doel boven het dienen van de opdrachtgever te stellen. Deze "met beide benen op de grond" mentaliteit lijkt binnen deze groep bureaus gemeengoed te zijn. Natuurlijk zullen deze bureaus ook een terugloop van opdrachten kennen maar hun werk -en denkwijze zal nagenoeg dezelfde blijven. Al gedurende de architectuuropleiding studie werd vaak bediscussieerd voor wie, of welke groep, een gebouw begrijpbaar moest zijn. In deze economische situatie heeft het bureau dat 'gewoon' gebouwen voor haar opdrachtgevers maakt het best af. Wat overigens niet wil zeggen dat de architectuur ondergeschikt moet zijn. In tegendeel: de architect zal nieuwe combinaties moeten maken en andere verbanden moeten leggen. Het is de kunst om uit de oorspronkelijke vraag van de opdrachtgever andere, nieuwe, opgaven te destilleren. De gevonden antwoorden blijven daarmee dicht bij de opgave. De onder de opgave liggende vraag is niet langer: wat kan deze opdracht voor het architectenbureau betekenen? Maar wat is de toegevoegde waarde van een architect op de opdracht?
Ask not what your client can do for you...
